LES 12
12-05
A
R
E
N
A
VLAANDEREN
VERTROKKEN VANUIT EEN TRAUMA EIGEN AAN DE BEVOLKING VAN ANZEGEM. DE DORPSKERK IS VERLOREN GEGAAN DOOR BRAND.
THEMA:
FRONTSTAGE & BACKSTAGE
Uitgangspunt vertrekkende vanuit een trauma bij de bevolking.
Sint-Jan de Doper kerk
Anzegem
Het KOOR is de ruimte waar het hoofdaltaar staat in de kerk. Meestal is een kerk met het koor naar het oosten gericht, de richting van Jeruzalem. Christus wordt hierdoor ook gezien als ‘het licht uit het Oosten’. Het koor is de voornaamste plaats van de kerk.
Het SCHIP is het deel van de kerk waar de kerkgangers plaatsnemen tijdens een misviering. Dit is zeer open en toegankelijk voor iedereen. Het schip is langgerekt in west-oost richting waarbij het aan de oostkant wordt voortgezet door het koor.
Het koor en het schip worden van elkaar afgesloten door middel van een DOKSAAL of een koorhek.
De SACRISTIE is een deel van de kerk waarin alles bewaard wordt dat nodig is om een kerkdienst te houden zoals gewaden en religieuze gebruiksvoorwerpen. Hiernaast dient het ook als kleedkamer voor de pastoor.
VROEGER
NU
BACKSTAGE:
Sacristie; besloten ruimte en vertrekken van de pastoor.
FRONTSTAGE:
Het schip; open ruimte die diende voor misvieringen.
HANDELING:
Het lichaam van Christus (hostie).
BACKSTAGE:
Generous homestay voor vier personen.
FRONTSTAGE:
Podium met tribunes waarbij het samen zijn en het samen beleven centraal staat.
HANDELING:
Koffie make en drinken.
In het zuiden van de provincie West-Vlaanderen situeert zich Anzegem. Een gemeente waarvan de parochiekerk Sint-Jan Baptist als sinds het einde van de twaalfde, begin dertiende eeuw deel vanuit maakt. Ongeveer zes jaar geleden verwoestte een brand de Sint-Jan Baptistkerk waardoor er een tabula rasa ontstond. Deze tragedie wordt beschouwd als een trauma doordat de gebruikelijke handelingen niet meer gehuisvest kunnen worden in de kerk. De aannemer, Artes Woudenberg, blaast nu de kerk terug nieuw leven in door een restauratie van het oudste gedeelte van kerk. Zo wordt het koor, de Romaanse vieringtoren, de zijaltaren en het dak hersteld in hun oorspronkelijke staat. Het schip wordt niet hersteld en krijgt een nieuwe invulling.
België is een land met een christelijke traditie waar je in elke gemeente of stad minstens één kerk kan terugvinden heden ten dage is er sprake van ontkerkelijking, de kerken lopen leeg. Tot een halve eeuw geleden werd de kerk nog aanzien als decor voor een centrale plaats waar mensen samen kwamen, een plaats die mensen verbond met elkaar. Een kerk is een plaats die beladen is met symboliek eigen aan het christendom. Omwille dat de kerk afgebrand is en een nieuwe invulling krijgt, mag de geschiedenis van de kerk niet zomaar vergeten worden. Zo ontstaat er de kans om van deze plek een genereuze plek te maken. Concreet wordt de kerk een plaats die toegankelijk wordt voor de diverse samenleving van Anzegem, die bestaat uit verschillende culturen. Een plek waar iedereen zich welkom en thuis voelt. Deze ingreep verbindt de architectuur met de traditie.
De oude indeling van de kerk, diende als basis voor het ontwerp. De kerk deed dienst als decor voor gelovigen waarbij het schip, het gedeelte waar de misviering plaats vond, als frontstage beschouwd. De sacristie, die onder andere bestond uit de vertrekken van de pastoor, werd als backstage beschouwd. Binnenin de kerk wordt er een generous homestay gehuisvest die teruggekoppeld wordt aan het oorspronkelijke decor. Het binnenschip zal dienst blijven doen als frontstage met als doen de inwoners van Anzegem samen te brengen. Aan de hand van een podium, diverse tribunes en het gezamenlijk koffie maken en drinken biedt het schip een welkom voor iedereen. De sacristie daarentegen zal dienstdoen als verblijf voor de tijdelijke bewoners waardoor het nog steeds als backstage wordt aanzien.
Uit respect voor de restanten van de kerk, die theatraal en geschiedenisrijk is, wordt er geopteerd voor een ingreep die losstaat van de vaste structuur van de kerk. Aan de hand van luchtbeelden komen er organische vormen tevoorschijn. Deze organische vormen worden omgezet in gebruiksvoorwerpen, met name een podium en twee tribunes. Daarnaast is elke tribune voorzien van een sokkel bestaande uit een vuur met aarde. Op deze sokkel kunnen de dorpelingen zelf koffie maken. Koffiedrinken is een sociale activiteit die mensen ertoe aanzet met elkaar te praten over actuele gebeurtenissen, interesses, cultuur, ... De handeling van het zelf koffie maken en drinken brengt menen samen en verenigt ze, ongeacht de geloofsovertuiging.
Het binnenschip dat dienstdoet als een openluchtplein is vrij te betreden en voor iedereen toegankelijk. Naast de kerk situeert zich het gemeentehuis. Door diverse tribunes en een podium te implementeren op het binnenplein, wordt er voor het gemeentepersoneel een nieuwe werkplaats aangeboden waar eventueel vergaderd kan worden. Ook wordt er binnenin de kerk een ruimte voorzien voor de tijdelijke bewoners. De oude sacristie zal dienstdoen als verblijfplaats voor de vier gasten. Zij krijgen een prominente rol en zijn gedurende hun verblijf, de conciërge van de kerk. Als genereus gebaar naar het dorp toe, krijgen zij de taak een event, performance of andere culturele activiteit te organiseren gedurende hun verblijf in de kerk.
Het doel van dit ontwerp is het creëren van een samenhorigheidsgevoel in het dorp. Het is een genereuze plek die bijdraagt aan haar omgeving zonder enige verwachting. Het ontwerp biedt een belevenis aan die ervoor zorgt dat bewoners zich samen veilig voelen in een omringende omgeving die zorgt voor geborgenheid.
ZAHA HADID
H2O ARCHITECTS
PAN PROJECTS
VLASNIJVERHEID